Column: ‘De geest geven’

Corona en de momenteel bijbehorende crisis houdt de gemoederen flink bezig. Wie verlangt er niet naar ‘normaal’ of krijgen we definitief te maken met een ‘nieuw normaal’? Columnist van dienst, Erik Kreike, laat zijn gedachten gaan over dat nieuwe normaal, duikt in de Geest van Gestel en wandelt via verzuiling naar de komende Tweede Kamerverkiezingen.

Door: Erik Kreike. We zijn met zijn allen hard op weg naar het nieuwe normaal. Waar het nieuwe normaal voor de één toch nog vooral veel thuiswerken betekent, werkt een ander zich al vakkenvullend drie slagen in de rondte. Dat nieuwe normaal houdt me erg bezig. Hoe veel anders wordt het nieuwe normaal dan het oude normaal van pak ‘m beet drie maanden terug? Is het gedaan met de handdruk en de klassieke drie Hollandse kussen bij een begroeting? Of loopt het zo een gang niet? Tussen hoop en wanhoop. Tussen kans en bedreiging. Tussen kalmte en paniek. Hoe ziet een nieuw normaal eruit in een land waar normaal, normaal gesproken, al gek genoeg is? 

Dat we als land in de crisisstand staan is duidelijk. We jagen er in 3 maanden tijd 10 miljard aan broodnodige economische steunmaatregelen doorheen en deze week werd duidelijk dat dit nog zeker 4 maanden het geval gaat zijn. Het is in het luchtruim boven ons dorp nog altijd opmerkelijk stil, al lijkt ook daar weer een toenemende beweging merkbaar. De bedrukte, grauwe sfeer en de schichtige blikken in de winkels tijdens het boodschappen doen maken meer en meer plaats voor een mix van gewenning en gelatenheid. Van drukte was bij de opening van publiekstrekker FloriWorld nog geen sprake, online was dat gelukkig anders.  En een korte blik op de poel deed me afgelopen weken tijdens zonnige dagen vermoeden dat we al in het hartje van de zomervakantie waren aangeland. Alsof er eventjes niets aan de hand was… 

Geest van Gestel
In crisistijd lijken we de rijen te sluiten. Zijn normaal zo duidelijke verschillen minder zichtbaar. Begin deze maand herdachten en vierden we 75 jaar vrijheid. Ook ten tijde van de bezetting werd er al nagedacht over de toekomst ná de oorlog. Een goed voorbeeld hiervan was het interneringskamp Sint-Michielsgestel waar een divers gezelschap uit het Nederlandse maatschappelijk middenveld gevangen werd gehouden; in quarantaine zou je kunnen zeggen. Onder meer industriëlen, schrijvers en bestuurders werden rond 1940, als vergelding en in relatief goede omstandigheden, uiteindelijk bijna 5 jaar bij elkaar gezet. Een van de gijzelaars noemde het ooit met een cynische ondertoon Hitlers Herrengefängnis.
In het verzuilde Nederland kwamen zij elkaar normaliter nauwelijks tegen. Zo ging een katholiek naar een katholieke basisschool, las een katholieke krant en ging naar een katholieke groenteboer. Maar in crisistijd vielen de scheidslijnen weg. Net als in vele verzetsbewegingen waar gereformeerden, communisten, katholieken, socialisten en liberalen in diverse samenstellingen samen streden tegen de bezetter. Dit sterkten velen in de overtuiging dat die verdeeldheid iets van het verleden moest zijn. Dit doorbraak-denken is de ‘Geest van Gestel’ gaan heten. Ook vanuit Londen kwam een groeiende steun voor dit idee in de persoon van Koningin Wilhelmina die de verdeeldheid maar niets vond.

Een optimist, een pessimist en een realist komen een café binnen…
Een optimist zou op het bovenstaande weerspiegelend kunnen zeggen dat de huidige crisis ons leert dat ook wij uit onze bubbel zullen komen. Dat voor €75,- heen en weer naar Londen niet meer moet kunnen en de groei (van overlast) van Schiphol tot het verleden behoren. Dat de 23-0 verhouding in de Aalsmeerse gemeenteraad met een raadsbrede agenda nog altijd de toekomst heeft. Maar ook dat het hamsteren ons bewuster maakt van de waarde van ons voedsel en levensmiddelen; dat thuiswerken de toekomst heeft en de ochtend- en avondspits zo flink zal verminderen. En tot slotte dat we het contact met vrienden en familie zó veel meer gaan waarderen omdat ze niet meer vanzelfsprekend zijn.
Een pessimist zou kunnen zeggen we hardleers zijn als het op crises aankomt. Of het nu om bankencrises, schuldencrises of klimaatcrises gaat. Een glas, en plas en uiteindelijk blijft alles zoals het was.
Een realist ten slotte, zou er nog aan toe kunnen voegen dat het met die Geest van Gestel nog merkwaardig afliep. Er kwamen zéker nieuwe partijen uit voort. Zo werd de RKSP, de KVP en de SDAP de PvdA. Ze blijken veelal oude wijn in nieuwe zakken. De verkiezingen van 1946 waren voor de doorbraak-denkers zoals Wilhelmina een klap in het gezicht. Mede hierdoor zou ze in 1948 aftreden. De verdeeldheid kwam terug als nooit tevoren en de verzuiling vierde in de jaren ‘50 zelfs haar hoogtijdagen.

Wat er bij ons een ‘Geest van Gestel’ zal zijn zal moeten blijken… Geven we na deze crisis massaal de geest? Gaan we door op oude voet of kloppen we juist het stof van onze voeten? Ook wij gaan in 2021 weer naar de stembus voor de Tweede Kamer. Dat lijkt me een mooie tussenmeting. 

Bron van foto: Beeldbankwo2.nl