Scholieren herdenken WOII – ‘We moeten werken aan vrede’

“We moeten blij zijn dat er vrede is hier. Daar zullen we aan moeten werken.” Dat was de boodschap die burgemeester Jobke Vonk zo'n zeventig leerlingen van groep 8 van De Hoeksteen en De Wegwijzer voorhield. Die waren woensdagochtend naar de raadskelder gekomen voor een herdenking van de Tweede Wereldoorlog.

Daar voerden ze rond het thema oorlog en vrijheid zelfgemaakte theaterstukjes op, onder meer met Anne Frank, Nelson Mandela en Malala als hoofdpersoon. Een groepje bracht een rap over racisme en eentje over discriminatie. Ook droegen acht kinderen een eigen vrijheidsgedicht voor, iets wat ze zullen herhalen bij de officiële Dodenherdenking op 4 mei om acht uur bij het adoptiemonument naast het bordes van het raadhuis.

Première
Verder ging die ochtend een op achtstegroepers gerichte documentaire in première over Aalsmeer in de Tweede Wereldoorlog, met in de hoofdrol Nico Borgman, die de oorlog bewust heeft meegemaakt en wiens vader in het verzet zat. Als slotakkoord staken de scholieren na afloop bij het monument stuk voor stuk plechtig een witte anjer in twee grote letters V, als ode aan de vrede en de vrijheid.

Tijdens de 25 minuten durende film, in opdracht van de gemeente gemaakt door Ton Offerman in samenwerking met Han Carpay, bleken de kinderen aandachtige, geïnteresseerde toeschouwers. Hoofdrolspeler Nico Borgman, te gast in de raadskelder, was erbij om na afloop vragen te beantwoorden. En die waren er, volop.

Allerspannendste
De een na de ander stelde Borgman, 83 jaar oud en tijdens de oorlog op de leeftijd van de kinderen in de raadskelder, een vraag. Wat was het “allerspannendste” van de oorlog? Was hij familieleden verloren? Hoeveel onderduikers had het gezin Borgman geholpen? Hoe groot was de kans dat zijn vader werd opgepakt? Zat er ook familie in het gewapend verzet?

Hoe vond hij het om onderduikers in huis te hebben? “Gewoon,” zei hij. “Ze aten mee, het waren gasten.” Je dacht er als kind verder niet over na. Hij schatte dat er bij hen “enkele tientallen” ondergedoken hebben gezeten.

Boos op NSB'ers
Op de vraag of hij “boos” was op NSB'ers, kwam Borgman met een bekentenis. “Er zijn winkels van vroegere NSB'ers waar ik nog steeds niets koop. Hun kinderen en kleinkinderen, die nooit iets met de NSB te maken hebben gehad, zitten er nu in, maar toch kom ik er niet,” antwoordde hij in alle eerlijkheid.

Opvallend genoeg laat Borgman zich in de documentaire genuanceerd uit over plaatsgenoten die zich destijds pro-Duits opstelden. Ook in de Cyclamenstraat, waar hij woonde, huisden NSB-sympathisanten. Thuis wezen zijn ouders hun drie kinderen erop dat die fout waren. Maar, zo vertelt hij, ze hebben zijn vader nooit verraden, hoewel ze wisten dat hij verzetsdaden pleegde. “We hebben met de kinderen gespeeld, daar ging je gewoon mee om.”

Belang van herdenken
In een inleidend woordje in de raadskelder vertelde de burgemeester de scholieren over het belang van het jaarlijks herdenken van die oorlog, die voor Nederland op 5 mei precies zeventig jaar geleden tot een einde kwam. “Op 4 mei staan we stil bij al die mensen, ook veel kinderen, die de oorlog niet hebben overleefd.” zei Vonk.

“Bijvoorbeeld omdat zij Joods waren en naar een concentratiekamp werden weggevoerd zoals Anne Frank. Omdat zij omkwamen in een Jappenkamp. Omdat zij in het verzet zaten en opgepakt werden. Omdat er per ongeluk een bom op hun huis viel. Omdat zij stierven van de honger in de hongerwinter. Voor al die mensen en alle andere verschrikkingen van de Tweede Oorlog zijn wij twee minuten stil op 4 mei.”

Voorbeeldig
Buiten bij het oorlogsmonument – dat als opschrift Opdat wij niet vergeten, Aalsmeer 1940-1945 heeft – aangekomen stond de burgemeester stil bij de elf omgekomen Aalsmeerders. “Denk als je je bloem erin steekt aan een van hen of aan andere mensen die herdacht moeten worden omdat ze een bijdrage geleverd hebben aan onze vrijheid.”

Het moet gezegd, de leerlingen van beide christelijke basisscholen gedroegen zich voorbeeldig. Zowel in de raadskelder als buiten bij het monument. Ook in een boekje, dat ze die ochtend ter gelegenheid van de herdenking ontvingen, laten ze zich van hun beste zijde zien. Het bestaat uit gedichten die ze de afgelopen weken zelf geschreven hebben.

Een van de opmerkelijkste gedichten in het boekje is van Jules van groep 8a van De Hoeksteen. Het gaat als volgt:

Adolf o,o, Adolf
Laat ons nou eens met rust
Adolf o,o, Adolf
Jij bent hier niet van hartenlust!
Je maakt iedereen doof met jouw geschreeuw
Je bent de slechtste dictator van de eeuw
Adolf je kunt er niet mee door
Met je geschreeuw en je grote snor
Adolf o,o, Adolf
Je gaat dit niet winnen, knoop dat maar in je oor
Nederland gaat winnen hoor
Adolf o,o, Adolf o, Ahahadolffffff!

Foto's: leerlingen van De Hoeksteen en De Wegwijzer, geconcentreerd en geïnteresseerd, herdachten woensdag de Tweede Wereldoorlog in de raadskelder. Nico Borgman, die de oorlog als kind meemaakte, beantwoordde hun vragen. In een documentaire over Aalsmeer en de Tweede Wereldoorlog is hij de verhalenverteller. (foto's Arjen Vos)