Rob Oudkerk: zorg fleurt op van ‘creatief improviseren’

“Het is afgelopen met de verzorgingsmaatschappij.” Rob Oudkerk had het die ochtend nog weer eens in de Volkskrant gelezen. “Volgens de krant gaan we toe naar een improvisatiesamenleving.” Naar de mening van de tijdelijk ingehuurde programmanager zorg van Amstelveen en Aalsmeer is het “creatief improviseren” waarvan we het zullen moeten hebben bij het invullen van de 'nieuwe' zorg.

Oudkerk zei dat in zijn inleiding in een kort debat tijdens de Vitaliteit 50+-markt afgelopen zaterdag in de trouwzaal van het gemeentehuis. Hij sprak circa zeventig geïnteresseerde ouderen toe, maar wilde zijn boodschap het liefst kwijt aan iedere Aalsmeerder. Hij vatte in goed tien minuten plastisch samen hoe de stand van zaken rond de zorg momenteel is en wat er zoal moet gebeuren.

Thuis blijven wonen
Véél, zoveel was duidelijk. De rijksoverheid heeft de meeste zorgtaken “over de schutting van de gemeenten gekieperd” en die moeten het af met “30 tot 40%” minder geld. “Het vervelende is dat ze nog helemaal niet weten wat ze wel en niet mogen gaan doen. Alle wetten moeten moeten nog naar de Tweede en Eerste Kamer. Er kan dan van alles veranderen,” zei Oudkerk.

“Er staan wel al dingen vast. Mensen moeten zolang mogelijk thuis blijven wonen. En ze moeten alles bij elkaar scharrelen en allesdoen om te zorgen dat dat gebeurt. Tegelijkertijd worden allerlei voorzieningen minder die dat mogelijk maken.”

Wederkerigheid
Bij die tegenstrijdige ontwikkelingen wordt volgens Oudkerk “veel improvisatie” verwacht. “Niet van: we zien wel. Maar: met alle creativiteit kijken of we kunnen realiseren wat vroeger niet mogelijk was.”

Mensen zitten straks dus thuis, “Zonder een smak geld.” En als ze er niet toe in staat zijn, moeten ze “toch een thuisgevoel” hebben. Dat kan bijvoorbeeld met het zogenoemde geclusterd wonen. “Daar wonen mensen die voor elkaar zorgen, volgens het idee: voor wat hoort wat.”

Kun je dat ook verplicht stellen? Oudkerk vond van niet. Vrijwilligerswerk kan niet onder dwang. Maar hij was er niet zo zeker van of de overheid die opvatting deelt. Kijk maar naar mensen met een uitkering die verplicht zijn tot een tegenprestatie. Straks krijg je misschien alleen zorg als je zelf iets terug doet? De zorgmanager liet het in het midden.

Tussen de oren
“We zullen voorlopig creatief moeten improviseren. Tot het moment dat we het gaan vastleggen,” stelde hij. Dat vergt veel van een ieder. Onder andere het besef dat we af moeten van iets wat bij de meesten “tussen de oren” zit. Want als we blijven hangen in de gedachte dat wat we vroeger gewend waren, er nu helaas niet meer is, “dan komen we er niet”.

Het is op alle zorgmeetings en in alle zorgnieuwsbrieven al gezegd en Oudkerk herhaalde het. “We zijn er nog niet uit, er moet nog ontzettend veel gebeuren. En het zal u ontzettend tegenvallen,” waarschuwde hij.

Rotsvaste overtuiging
Niettemin was Rob Oudkerk, altijd in voor een prikkelende oneliner, optimistisch. “Ik ben er rotsvast van overtuigd dat het in de zorg voor 30% minder kan.” Maar het ging hem niet om dat kale cijfer. Hij had de afgelopen maanden ook in Aalsmeer gemerkt dat zorginstellingen openingen naar elkaar maken en dat er particuliere initiatieven ontstaan die oplossingen naderbij brengen. De hele zorgdiscussie heeft de “creativiteit gestimuleerd”. In zijn ogen leidt dat ertoe dat we straks in de zorg “kunnen realiseren wat er gerealiseerd moet worden”.

Geregeld voor zwaksten
Daarbij doelde hij uitdrukkelijk ook op de mensen die het meest zorg nodig hebben. Dat bleek in het aansluitende debat waarin hij tussen de bedrijven door dit opmerkte: “Op 2 januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor de kwetsbaren in Aalsmeer. Dat moet dan geregeld zijn.”

Wethouder Ad Verburg kon daar meteen dankbaar op inspringen. Het is volgens Verburg ondenkbaar dat de gemeente dan zegt: “Alleen voor twintig mensen hebben we het niet kunnen regelen.”