Door: Klaas Leegwater. Door haar internationale positie en sterk ontwikkelde logistieke infrastructuur is de sierteeltsector aantrekkelijk voor criminele activiteiten. Bijvoorbeeld drugs die via een zee- of luchthaven naar Nederland komen, of hier zijn geproduceerd, worden doorgevoerd via onder meer wegtransport, waaronder bloementransport. In opdracht van de stuurgroep ‘Weerbare Sierteeltsector’ werd vandaag het onderzoeksrapport ‘Mainport in de tweede linie: over sierteelt en ondermijning’ gepresenteerd. In het rapport staat een aantal voorbeelden van ondermijning en aanbevelingen voor herkenning en bestrijding daarvan.
Het rapport belicht verschillende vormen van criminaliteit die op de bloemenveilingen van Royal Flora Holland, wereldwijd de belangrijkste marktplaats voor sierteelt, kunnen voorkomen. Drugscriminaliteit, fraude en witwassen, oplichting, diefstal, geweld en smokkel (anders dan drugs, bijvoorbeeld vuurwerk, wapens en sigaretten). Verstopte drugs in bloemendozen en -karren, pallets en vrachtwagens, het betalen van grote bedragen in contant geld, onderfacturering, BTW-fraude, het ontduiken van invoerrechten, faillissementsfraude, zwart werk, transportfraude en arbeidsuitbuiting.
Fustfraude
Tevens dreigt ondermijning door onderverhuur en fustfraude. Er zijn bedrijven met criminele praktijken die geen bankgarantie wensen en/of kunnen krijgen, maar wel aanwezig willen zijn op de veiling voor handel. Wie niet wordt toegelaten, kan – als onderhuurder – tegen betaling onreglementair de faciliteiten van een toegelaten handelaar gebruiken. En fustfraude: gemiddeld zit op een fustemmer vier euro statiegeld, dit kan worden gebruikt als betaalmiddel, wat ook gebeurt. De klant levert fusten die hij nog heeft staan als betaling in bij de leverancier die vervolgens – terug op de veiling – het statiegeld int.
Bij witwassen bestaat er geen controleerbaar verband tussen goederenstromen en factuurstromen. Bij directe handel (tussen kweker en afnemer) kan gebruik worden gemaakt van het betalingsplatform van Royal Flora Holland, waardoor de geldstromen zichtbaar zijn, maar de feitelijk vervoerde bloemen en planten niet. Contant geld – verdiend met handel in bloemen – wordt lokaal gebruikt in het economische verkeer.
Gedreigd
Oplichting: bloemen en planten worden snel geleverd en er wordt vaak gehandeld op basis van wederzijds vertrouwen. Een serie kleinere bestellingen wordt betaald. Vervolgens worden – bijvoorbeeld op een feestdag – één of enkele grote partijen besteld die niet worden afgerekend. Zodra het slachtoffer zegt niet meer te leveren, wordt gedreigd dat niet meer wordt betaald. Dergelijke tactieken zijn erop gericht om de relatie én oplichting in stand te houden. Oplichting kan ook ontstaan doordat leveranciers en afnemers gezamenlijk frauderen waardoor er een wederzijds belang is om de overheid op afstand te houden.
Liquidatie
Diefstal en geweld: Er wordt gesignaleerd dat (karren met) bloemen of planten worden gestolen. Daarnaast is er sprake van fusten- en karrendiefstal en worden bedrijfsinbraken gepleegd. In 2008 is een Albanese man geliquideerd op het veilingterrein in Aalsmeer. In 2017 werd in de Turfstekerstraat een dode man gevonden, met zakken met wiet naast hem. Incasso-opdrachten worden soms uitgevoerd door zware criminelen, waaronder leden van outlaw motorgangs. Ook worden bloemenhandelaren bedreigd die het slachtoffer worden van oplichting, zodat ze afzien van aangifte en van andere informatieverstrekking aan de overheid.
Ondermijning
Tot slot staat er in het rapport een aantal aanbevelingen. Men concludeert dat de beschikbare publieke middelen op lokaal/regionaal niveau bij gemeenten binnen het programma Weerbare Sierteeltsector – Westland, Katwijk, Aalsmeer en Uithoorn – niet structureel berekend zijn op de werklast vanwege ondermijning op en rondom de bloemenveilingen.
‘Er bestaat behoefte aan eenduidig bestuurlijk gezag. Er dienen professionals te worden gepositioneerd die met ‘geleend gezag’ en een eigen budget gestalte geven aan de aanpak van ondermijning. Daarbij brengen ze focus aan op enkele prioriteiten en zwerven ze door de hiërarchie; van burgemeester of CEO, richting beveiligers of hoofdagent. Op die manier kunnen ze doorbraken realiseren. Het is zaak om – als overheid en via de veiligheidsorganisatie van RFH – aanwezig te zijn op straatniveau (‘smoel maken’), op locaties waar ondermijnende praktijken plaatsvinden en waar contact gelegd kan worden met bonafide (medewerkers van) ondernemers. ‘
Reactie burgemeester
“Ik onderstreep het belang van beter inzicht in ondermijnende activiteiten binnen deze belangrijke groene en vitale sector. Acties kunnen dan gericht worden ingezet om ondermijnende criminaliteit te weren”, zegt burgemeester Gido Oude Kotte van de gemeente Aalsmeer in een persbericht. Gemeenten uit de regio, opsporingsdiensten en Royal FloraHolland werken al enige tijd samen in het programma ‘Weerbare Sierteeltsector’ en nemen maatregelen tegen de verschillende vormen van ondermijning, volgens de aangesloten partijen is ook veel meer aandacht en ondersteuning vanuit de landelijke overheid nodig.
Voor dit artikel is ruim geciteerd uit het onderzoeksrapport “Mainport in de tweede linie: over sierteelt en ondermijning”. Het volledige rapport is hier te raadplegen.
Foto’s archief AV/Arjen Vos