Schoolfoto’s

“Zijn jullie 2A? Kom maar deze kant op. De knapsten vooraan…”

 

De afgelopen vijf weken was mijn dagelijkse routine niet dat ik om acht uur achter de pc kroop om te ‘AalsmeerVandagen’ maar stapte ik om zeven uur in de Volvo van collega Koen voor weer een dagje schoolfoto’s. Lekkerkerk, Gouda, Leiden, Purmerend, Amsterdam, Amstelveen, Uithoorn… 

 

Was er soms wat minder nieuws op AV, dan stond de hoofdredacteur met een andere pet op ergens klassen te vereeuwigen. Al was het erg fijn dat Mariëlle Wegman backup was en steeds meer haar waarde bewijst voor Aalsmeers onafhankelijkste nieuwssite.

 

Als schoolfotograaf kom je nog eens ergens. Ik neem u vandaag mee naar een gemiddelde draaidag op het voortgezet onderwijs. Op tientallen scholen verloopt alles volgens hetzelfde bekende patroon: Koen de portretjes, ik de klassen. Dus: achtergrondje plaatsen, lampen op statief, laptop op tafel, licht meten en de kruk aan de grond vastplakken om geschuif te voorkomen. 

 

Koen, een zestiger, doet ditzelfde kunstje al veertig jaar. Haalt er een prima living uit en is elke keer uitstekend in staat de knop te vinden om vriendelijk, vlot en vaardig de scholieren zo netjes mogelijk op de foto te krijgen. “Niet zo chagrijnig man, denk maar aan je virtuele vriendin…” Een lach, een klik en de volgende mag.

 

Nadat hij ieder kind afzonderlijk heeft geportretteerd in sneltreintempo van tien minuten per klas, mag de klas met mij mee. Zolang het niet regent heb ik buiten een decortje gebouwd. Liefst met bankjes, daar passen er meer op dan op losse stoelen. 

 

De kunst bij elke foto is om ieder kind er even zichtbaar op te krijgen. Dus geen klein hoofdje dat op de achterste rij tussen twee schouders door piept. Maar ook geen beer van een vent op de voorste rij.

 

De opbouw van de ideale klassenfoto vergt aandacht. Van elke klas het perfecte schilderij te maken, dat is de uitdaging. De kinderen zijn de verf, mijn camera de kwast. Ik voel me elke keer opnieuw Rembrandt die de Nachtwacht componeert. Het lijkt zo’n spontaan plaatje maar ook de ‘klas’ van Frans Bannink Cocq is natuurlijk minutieus door de meester neergezet. Op kleur, op formaat en met het licht van de goede kant. Mijn Rembrandtlicht komt van de zon schuin achter de groep en resulteert in een lichtkrans in de haren. Het voorzichtige flitsje aan de voorzijde zorgt voor sterretjes in de ogen. Tot slot de klas er nog fijntjes op wijzen hoe jammer het zou zijn als ze voor de rest van hun leven met hun ogen dicht op de foto staan, en er kan worden afgedrukt.

 

In de vijftien jaar dat ik dit mag doen ben ik van het werk gaan houden. Elke dag is anders, elke klas is anders, elk kind uniek. En elke keer opnieuw verwonder ik me ook hoe zeer scholen van elkaar kunnen verschillen. Op een reformatorische school in het Groene Hart zit de kleur in de kleding, scholieren in De Pijp, hoe kleurrijk ze ook zijn, dragen voornamelijk zwart en als tweede keuze: wit. Voor de fotograaf de slechtst denkbare keuze. Elke foto wordt een schaakbord en bij dit surplus aan lichtabsorberend donker is het soms onvermijdelijk dat het zwevende hoofden in een zwart vlak oplevert.

 

Als ik een klas met een naar mijn mening teveel aan zwart verzoek of ze voor volgend jaar alsjeblieft iets kleurigs uit de kast willen trekken, bijt de pinnige mentor me toe: “Niks ervan, ze trekken gewoon aan wat ze leuk vinden. Ze moeten al van alles…”

 

Schilderen met licht valt niet mee als er sprake is van tegenstrijdige belangen.